Εποχιακές λοιμώξεις: Πώς να προστατευθείτε;

Το άνοιγμα των σχολείων σηματοδοτεί την έναρξη των φθινοπωρινών λοιμώξεων, που εμφανίζονται κάθε χρόνο τέτοια εποχή. Ο στενός συγχρωτισμός των παιδιών μέσα και έξω από τις σχολικές αίθουσες και στη συνέχεια με το οικογενειακό τους περιβάλλον παίζει τον σημαντικότερο ρόλο στην υπερμετάδοση που ταλαιπωρεί την πλειοψηφία του πληθυσμού. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα παιδιά είναι αποικισμένα με διάφορους παθογόνους και μη μικοοργανισμούς μεταξύ αυτών και ιούς, που λόγω στενής επαφής με το περιβάλλον τους μεταδίδονται τόσο με τον αέρα όσο και τα χέρια.

Ποιες λοιμώξεις όμως είναι οι συχνότερες αυτήν την εποχή;

Το φθινόπωρο με τις εναλλαγές αλλά και την πτώση της θερμοκρασίας, αρχίζουν τα κοινά κρυολογήματα που οφείλονται κυρίως σε ρινοιούς, κορονοιούς και αδενοιούς. Τα κοινά κρυολογήματα εκδηλώνονται με ρινική συμφόρηση και καταρροή, δηλαδή μπούκωμα, συνάχι, βήχα, πυρετό, διαταραχές όσφρησης και γεύσης και διαρκούν περίπου μια εβδομάδα. Επίσης, δειλά δειλά αυτή την εποχή κάνει την εμφάνιση του ο ιός της γρίπης και ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV) που προκαλούν βαρύτερη νόσο, ιδίως σε μικρά παιδιά και ηλικιωμένους αλλά και σε άτομα με συννοσηρότητες, όπως διαβήτη, καρδιολογικά, αναπνευστικά, νευρολογικά προβλήματα. Ιδιαίτερα ευάλωτοι είναι και οι άνθρωποι με ανοσιακή ανεπάρκεια όπως οι καρκινοπαθείς. Τα κρούσματα της γρίπης εμφανίζονται συχνότερα τους χειμερινούς μήνες με κορύφωση τον Ιανουάριο έως Μάρτιο.  Ειδικά αντιικά φάρμακα υπάρχουν από ετών για τη γρίπη και χορηγούνται  σύμφωνα με την κρίση του ιατρού. Για τη γρίπη όμως, υπάρχουν και διαθέσιμα εμβόλια τα οποία επικαιροποιούνται κάθε χρόνο, ώστε να καλύπτουν τα κυκλοφορούντα στελέχη. Η προστασία των εμβολίων από βαριά νόσηση είναι από 50-75%, ενώ αναμένεται να κυκλοφορήσει νέο εμβόλιο υψηλής δόσης για την γρίπη που προσφέρει σημαντικά μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στην πρόληψη βαριάς νόσου. Τον ίδιο πληθυσμό προσβάλλει και ο RSV, ο οποίος στην Ευρώπη προκαλεί περίπου 250.000 νοσηλείες και 17.000 θανάτους νοσηλευόμενων κάθε χρόνο σε άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω. Στις Η.Π.Α. εγκρίθηκε από τον FDA ένα νέο εμβόλιο για τον RSV για αυτόν τον ευάλωτο πληθυσμό και αναμένεται η απόφαση του Ευρωπαϊκού οργανισμού Φαρμάκων (ΕΜΑ).

Ο RSV και ο SARS-CoV2 είναι και οι δύο τύποι αναπνευστικών ιών, οπότε ορισμένα συμπτώματα τους μπορεί να είναι παρόμοια. Στα παιδιά, ο SARS-CoV2 συχνά οδηγεί σε ήπια συμπτώματα όπως πυρετό, καταρροή και βήχα. Για τους ενήλικες με COVID-19, τα συμπτώματα μπορεί να είναι πιο σοβαρά και μπορεί να περιλαμβάνουν δυσκολία στην αναπνοή. Η ύπαρξη RSV μπορεί να μειώσει την ανοσία και να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης COVID-19 σε παιδιά και ενήλικες. Και αυτές οι λοιμώξεις μπορεί να εμφανιστούν μαζί, γεγονός που μπορεί να επιδεινώσει τη σοβαρότητα της νόσου COVID-19.

Η λoίμωξη COVID-19, όσο και αν έχει αλλάξει η κλινική της εικόνα, ήρθε για να μείνει. Τα κυκλοφορούντα στελέχη SARS-CoV2 δεν προκαλούν πια βαριά αναπνευστική νόσο παρά μόνο σε ηλικιωμένους και ιδιαίτερα ευάλωτους πληθυσμούς, τους οποίους οδηγεί στο νοσοκομείο, εφόσον για διαφόρους λόγους δεν έχουν λάβει την αγωγή προφύλαξης που είναι διαθέσιμη προς το παρόν δωρεάν. Οι  διασωληνώσεις και η θνητότητα είναι σε  αυξητική πορεία τον τελευταίο μήνα, αλλά δεν θυμίζουν σε τίποτα τα προηγούμενα χρόνια.

Πολλοί παράγοντες βοήθησαν να αλλάξει η επιδημιολογία της νόσου. Σημαντικό ρόλο έπαιξαν τα εμβόλια, αλλά και τα φάρμακα που αναπτύχθηκαν ειδικά για τον ιό, και βεβαίως η φυσική ανοσία που αναπτύχθηκε μέσω της νόσησης, σε πολλές περιπτώσεις επαναλαμβανόμενης. Η νόσηση από τον ιό, όμως, φαίνεται ότι αυξάνει τη νοσηρότητα και τη συνολική θνητότητα για το επόμενο εξάμηνο τουλάχιστον, λόγω δευτερογενών λοιμώξεων, θρομβώσεων, εμφραγμάτων και εγκεφαλικών επεισοδίων κυρίως.

Το μεγάλο πρόβλημα από τη φυσική νόσηση είναι η ανάπτυξη του συνδρόμου long Covid, που υπολογίζεται ότι στις ΗΠΑ προσβάλλει έναν στους 13 ενήλικες. Ορίζεται ως η παραμονή για πάνω από τρεις μήνες και σε αρκετούς ανθρώπους πάνω από ένα χρόνο, επίμονων συμπτωμάτων, που επιδεινώνουν δραματικά την ποιότητα ζωής αυτών των ασθενών. Έρευνα για τα αίτια και πολλά θεραπευτικά πρωτόκολλα είναι υπό μελέτη με σκοπό να απαλλάξουν τους πάσχοντες από μια βασανιστική καθημερινότητα. Διαταραχές μνήμης και συγκέντρωσης, ζάλη, ορθοστατική υπόταση με ταχυκαρδία, τρέμουλο, δύσπνοια είναι τα βασικότερα συμπτώματα που καθιστούν πολλούς από αυτούς τους ανθρώπους ανίκανους για εργασία. Πολλά και διαφορετικά φαίνεται να είναι τα αίτια και για αυτό πολλές και διαφορετικές είναι και οι θεραπευτικές προσπάθειες, οι οποίες, προς το παρόν, δεν έχουν καταλήξει σε κάποια ασφαλή επιλογή. Για την αποφυγή της σοβαρής νόσησης έχει πάρει έγκριση το νέο επικαιροποιημένο εμβόλιο, που στοχεύει τα κυκλοφορούντα στελέχη της παραλλαγής Ο2, δηλαδή το ΧΒΒ 1.15 (Kraken), ΕG.5(Eris) και φαίνεται να καλύπτει και το ΒΑ 2.86(Pirola). Αναμένεται στα μέσα του φθινοπώρου, θα είναι προαιρετικό και θα αφορά τον πληθυσμό άνω των 65 ετών.

Η γνώση είναι προστασία. Οι αναπνευστικές λοιμώξεις μεταδίδονται κυρίως με τον αέρα και λιγότερο με τα χέρια. Η αποφυγή συγχρωτισμού, η παραμονή στο σπίτι όταν υπάρχουν συμπτώματα, η προστασία των μεγαλύτερων συμπολιτών μας και ο προφυλακτικός εμβολιασμός είναι οι βασικοί τρόποι προστασίας μας από τις εποχιακές λοιμώξεις.

Γράφει η Δρ. Aικατερίνη Δ. Βολονάκη, ειδική παθολόγος και Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών